Berglund Scherwitzl (2016)

E. Berglund Scherwitzl, K. Gemzell Danielsson et al.

Fertility awareness-based mobile application for contraception

European Journal for Contraception and Reproductive Health Care 21(3):234-241

In dit onderzoek wordt de ‘Natural Cycles’ vruchtbaarheidsapp onderzocht op effectiviteit.

Aan 4054 vrouwen (18-45 jaar, Zweden) werd gevraagd hun gegevens via de app over te dragen en later een vragenlijst in te vullen. De belangrijkste vraag die beantwoord moest worden, was of een zwangerschap was opgetreden, ondanks gebruik van de ‘Natural Cycles’ vruchtbaarheidsapp.

De onderliggende technologie van deze App is een algoritme dat na invoering van de basale lichaamstemperatuur een groene (veilig) of een rode (onveilig) dag weergeeft. De dag van ovulatie, de luteale fase, de folliculaire fase, de cycluslengte en de gemiddelde temperatuur van de fases worden berekend. Het algoritme ‘leert’ van voorgaande cycli en kan daardoor de te verwachten ovulatie of menstruatie ‘voorspellen’. Op rode dagen wordt de vrouw gewaarschuwd om zich te beschermen tegen zwangerschap. De vrouw kan ook notities inbrengen zoals seksuele activiteit of het resultaat van een zwangerschapstest. Een mogelijke zwangerschap wordt door de app aangegeven, wanneer de luteale fase lang(er) duurt en/of wanneer de basale lichaamstemperatuur consistent hoog blijft.

Tussen augustus 2014 en maart 2015 werden de vrouwen gerekruteerd en werd hen gevraagd hun data anoniem ter beschikking te stellen. De vrouwen werd gevraagd de app ten minste drie maanden te gebruiken, ten minste 20 dagen data aan te leveren en geen zwangerschap na te streven. Van de 4054 vrouwen waren er 1233 vrouwen die de vragenlijst invulden (30%).

Zwangerschappen werden vanuit de app aangegeven via een notitie na een zwangerschapstest of na een ‘positief’ antwoord in de vragenlijst. De Pearl-index voor de perfect-use kwam uit op 0,5. De Pearl-index voor typical-use (gebruikerszekerheid) kwam uit op 7 – 9,8 (afhankelijk van het al dan niet meetellen van de ‘onbekende zwangerschappen’ van vrouwen die de vragenlijst niet volledig invulden), namelijk 143 zwangerschappen op 2085 ‘vrouwenjaren’.

34 % van de deelnemers stopte met het gebruik van de app voordat het onderzoek afgelopen was. Dat is hoog. Het is niet duidelijk waarom dit zo hoog was. Het aantal groene dagen is een belangrijke maat voor de gebruikersvriendelijkheid van de methode. Vrouwen met minder dan 50% groene dagen in hun cyclus hadden een 41% grotere kans om het gebruik van de app te staken dan vrouwen met meer dan 50% groene dagen.

De bevindingen van de effectiviteit van verschillende natuurlijke anticonceptiemethoden variëren nogal. Het kan liggen aan de indicatoren die gebruikt worden (menstruatie, temperatuur, cervixslijm of een combinatie), aan de sociale setting of aan de studieopzet. Een methode met alleen slijmobservatie komt uit op een typical-use Pearl-index van 20. Een prospectieve studie in Duitsland komt uit op een typical-use Pearl-index van 1,8 gebruikmakend van temperatuur én cervixslijm. (De sensiplan® methode !). De effectiviteit van ‘Natural Cycles’ hangt af van de precisie van het algoritme en het gedrag van de gebruiker. Betere voorlichting ten aanzien van het gedrag van de gebruiker zou de typical-use kunnen verbeteren.

De studie naar deze app was heel kortdurend. Het gemiddeld aantal cycli was 6,3 per vrouw en de drop-out 34 %. De informatie die verkregen werd over de seksuele activiteit, was erg gering omdat het niet verplicht was dit aan te geven op de app of vragenlijst. In de toekomst zou een prospectieve studie over een langere tijdsduur aan te raden zijn. De app met temperatuurmeting en interpretatie door middel van een algoritme is een verbetering ten opzichte van traditionele natuurlijke methoden (kalender, alléén cervixslijm). Vooral bruikbaar voor paren die bereid zijn zich te onthouden of zich anderszins te beschermen in de aangegeven (rode) vruchtbare periode.

Commentaar

Het is altijd belangrijk de typical-use van methoden te vergelijken. Het is de gebruikerszekerheid waar het in de praktijk voor de desbetreffende vrouw op neerkomt…. De hoge gebruikerszekerheid van sensiplan®, ook genoemd in het artikel, is bereikt door de methoderegels die gedoceerd worden. Temperatuurregels én slijmobservatie samen (symptothermale methode) én kennisoverdracht leidt tot deze hoge betrouwbaarheid. De betrouwbaarheidsonderzoeken zijn tot nu toe alleen in Duitsland gedaan. Of de hoge betrouwbaarheid ook gehaald wordt zonder onderricht (dus zelf de regels leren via het boek) is (nog) niet bekend.

De ‘Natural Cycles’ vruchtbaarheidsapp heeft een typical-use Pearl-index van meer dan 7, terwijl de perfect-use Pearl-Index slechts 0,5 is. Vrouwen lijken meer onderricht nodig te hebben om goed om te gaan met de rode (onveilig) dagen. Veel vrouwen waren wel tevreden met de app, maar 34 % staakte toch het gebruik ervan.

Hoe de cyclusapp omgaat met temperatuurstoringen werd in het onderzoek niet vermeld. Het algoritme rekent met gemiddelde temperaturen van de verschillende fasen van de cyclus. De gebruikers van de symptothermale methode sensiplan® krijgen onderricht hoe om te gaan met storingen alvorens de temperatuurregels en cervixslijmregels te interpreteren. Ook kennen Sensiplan-gebruikers de risico’s van onbeschermde gemeenschap binnen het vruchtbaar venster. De gebruikerszekerheid van sensiplan® is zo hoog, omdat de risico’s die genomen worden van onbeschermde gemeenschap in het vruchtbaar venster vaak genomen worden op dagen dat de vruchtbaarheid (nog) niet zo hoog is. Bij gebruik van een temperatuurapp alléén is er geen extra kennisoverdracht van vruchtbaarheidsbewustzijn. De app is betrouwbaar bij perfect gebruik, maar hoe gebruikersvriendelijk (veilig en gemakkelijk) is de app als 34 % toch stopt met het gebruik ervan, en veel vrouwen de app niet perfect blijken te (kunnen) gebruiken?

Drie van de vier auteurs waren direct betrokken bij de ontwikkeling van de desbetreffende app.